به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست صمیمی مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی با جمعی از اصحاب رسانه، یکشنبه ۲۳ مرداد ماه با حضور سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، محمدرضا هراتی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی، زهرا جعفری، مشاور رسانه‌ای دبیرکل، محمدمهدی زرافشان، سرپرست اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل، هادی آشتیانی، مدیرکل ترویج کتابخوانی و امور فرهنگی، محمدعلی محمدی، مدیرکل منابع انسانی و امور پشتیبانی نهاد و جمعی از خبرنگاران و فعالان رسانه‌ در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک‌شهر تهران برگزار شد.

نهاد؛ گسترده‌ترین شبکه فرهنگی کشور با نسل جدیدی از کتابخانه‌های عمومی

مهدی رمضانی در این نشست با ابراز خرسندی از حضور در میان فعالان رسانه، طی سخنانی گفت: شبکه کتابخانه‌های عمومی کشور پس از مساجد و مدارس، گسترده‌ترین شبکه فرهنگی کشور است و هیچ رقیبی در این حوزه ندارد. اکنون حدود ۳۸۰۰ کتابخانه عمومی در سراسر کشور وجود دارد که نهاد حدود ۲۸۰۰ کتابخانه را بصورت مستقیم اداره می‌کند و بر حدود هزار کتابخانه عمومی نیز نظارت دارد و برای آنها مجوز صادر کرده است که کتابخانه‌های خصوصی، سالن‌های مطالعه و کتابخانه‌های مشارکتی را شامل می‌شود. همچنین نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دارای ۷۵۰۰ نیروی انسانی است.

وی با اشاره به برخی رویکردهای جدید در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: در دوره گذشته مدیریت نهاد که به عنوان معاون توسعه حضور داشتم، اتفاقات مهمی رخ داد که بخشی از آن تاکنون نیز استمرار پیدا کرده است. در گذشته ما در طراحی کتابخانه عمومی به معنی فضا و تجهیزات، هیچ حرفی برای گفتن نداشتیم. یعنی چیزی که شما امروز در کتابخانه مرکزی پارک شهر مشاهده می‌کنید، به عنوان نسل جدید کتابخانه‌های عمومی محسوب می‌شود که البته این مورد از حیث فضا با محدودیت‌هایی مواجه بوده است. اولین نمونه این کتابخانه‌ها در کتابخانه مرکزی مشهد با حدود ۱۱ هزار و ۸۰۰ متر مربع افتتاح و راه‌اندازی شد، سپس کتابخانه مرکزی پارک‌شهر تهران و پس از آن در شهرهای یزد، سنندج و در آینده قم و پس از آن در رشت و شهرهای دیگر ادامه خواهد داشت که بیش از ۴۰ خدمت در این کتابخانه‌های مرکزی ارائه می‌شود. بر اساس همین نگاه اگر در شهرهای دیگر مانند شیروان در خراسان شمالی نیز کتابخانه‌ای شرایط اولیه را می‌داشت، به همین شرایط تجهیز شده است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: همه کتابخانه‌های عمومی دارای بخش کودک هستند، ولو یک فضای ۱۰ متر مربعی از یک فضای ۱۲۰ متری یک کتابخانه روستایی؛ با این حال در کتابخانه مرکزی یزد و یا در کتابخانه مرکزی امام خمینی (قدس سره) مشهد بخش کودک به اندازه یک کتابخانه عمومی ۲۸۰ متری است. من این ضعف را می‌پذیرم که این شرایط فراهم نشد و بسیاری از دوستان رسانه‌ای ما نیامدند ببینند که چه اتفاقاتی در کتابخانه‌های عمومی رخ داده و در حال رخ دادن است. اگر روزی یکی از دوستان رسانه‌ای ما با یک کتابخانه سیار همراه شود، بدون شک فضا و اتفاقات ویژه‌ای را تجربه خواهد کرد.

ضرورت ایجاد فضای مطالبه‌گری و تعامل رسانه‌ها با نهاد  

مهدی رمضانی با ابراز خرسندی از برگزار این نشست گفت: امیدوارم این جلسه و مشابه این جلسات ادامه‌دار باشد و به کمک شما فضای جدیدی حول کتابخانه‌های عمومی با محوریت کتاب شکل بگیرد. قطعاً این حرکت بدون حمایت رسانه‌ها اتفاق نخواهد افتاد. چراکه یکی از نقاط ضعف جدی ما در همین حوزه است که امیدواریم با همکاری و همفکری شما عزیزان اتفاقات خوبی در این زمینه شکل بگیرد.

وی تصریح کرد: باید اشاره کنم بسیاری از کارها و پیشنهادهایی که شما در این نشست عنوان کرده‌اید، در نهاد پیاده کردیم و اتفاقات خوبی از این جهات رخ داده، اما اطلاع‌رسانی مناسبی در این خصوص صورت نگرفته است. دلیل این عدم اطلاع‌رسانی این بوده که شاید نهاد کتابخانه‌ها و کتابخانه‌های عمومی مسئله رسانه‌ها نبوده است؛ چراکه مطالبه‌ای نسبت به ما در جامعه وجود نداشته و دلیل این موضوع هم این است که نه در ساختار حاکمیت و سیاست‌گذاری نقشی برای کتابخانه تعریف نشده و نه مردم و نه نخبگان به دنبال این موضوع نبودند؛ به همین دلیل این فضای مطالبه‌گری در رسانه شکل نگرفته، که البته با تعامل نهاد و رسانه‌ها این فضا باید تغییر کند.

نهاد؛ تنها دستگاه فرهنگی در ارائه خدمات به گروه‌های خاص

عضو هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران حاضر درباره میزان فعالیت کتابخانه‌های عمومی در شهرهای کوچک و روستاها گفت: کتابخانه‌های عمومی ما در غیر از مراکز استان‌ها، یعنی در شهرستان‌ها و روستاها بسیار فعال و مورد مراجعه هستند. چراکه اغلب تنها مرکز فرهنگی منطقه خود محسوب می‌شوند؛ لذا همیشه شلوغ هستند. در دوران مسئولیتم چندین سفر استانی رفته‌ام و پیش از آن نیز برخی مناطق را روستا به روستا رفته‌ام و در کتابخانه‌ها حضور پیدا کرده‌ام. بر این اساس می‌توانم بگویم که نقش ویژه این کتابخانه‌ها در آن مناطق بی‌بدیل است.

وی همچنین درباره برخی خدماتی که در کتابخانه‌های عمومی ارائه می‌شود، گفت: نهاد تنها دستگاه فرهنگی است که در سال‌های اخیر مشغول ارائه خدمت به گروه‌های خاص بوده است. شاید جالب باشد بدانید که سازمان بهزیستی اساساً هیچ کتاب بریلی تولید نمی‌کند و نهاد تنها دستگاهی است که در ۶۰ مرکز خود در حال ارائه خدمات به نابینایان در سراسر کشور است. همچنین ناشنوایان که به لحاظ محتوای فرهنگی بسیار محروم هستند، نیز مورد توجه ما بوده‌اند؛ به طوری که امروز در همه مراکز استان‌های یک بخش ناشنوایان وجود دارد که در حال تولید محتوای فرهنگی برای این عزیزان هستند.

اقدامات نهاد برای رشد جمعیت سالمندی در آینده

رمضانی ادامه داد: حتی برای سالمندان نیز با طرح و برنامه در حال تولید محتوا هستیم و برخی منابع موجود در این زمینه را خریداری کرده و در اختیار کتابخانه‌های عمومی قرار داده‌ایم. بیش بینی می‌شود جمعیت سالمندی ما به عدد قابل توجهی می‌رسد که باید خوراک فرهنگی مورد نیاز آنها نیز تأمین شود. سند کار پژوهشی در مورد سالمندان در نهاد آماده شده و وارد مرحله اجرا شده‌ایم. در حوزه آموزش ۱۷۵ سرفصل آموزشی مصوب به کتابخانه‌های عمومی ابلاغ شده که در حال آموزش در کتابخانه‌های عمومی است، اما متأسفانه همچنان این موارد اطلاع‌رسانی نشده و این مطالبه‌گری در جامعه اتفاق نیفتاده است.

انتشار ۱۳ شماره کتاب هدهد سفید با هدف رفع فقر حوزه محتوایی برای نوجوانان

عضو شورای فرهنگ عمومی یادآور شد: حوزه محتوای نوجوان یکی از فقیرترین حوزه محتوا در فضای فرهنگی کشور است. با شناسایی این نیاز ما ۱۳ شماره «کتاب هدهد سفید» را با دبیری فریدون عموزاده خلیلی منتشر کردیم که محتوای آن با یک فضای تعاملی، بسیار قابل دفاع است؛ همچنین «جایزه هدهد سفید» را نیز برگزار کردیم که ذیل آن اعضای کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی، کتاب برتر مورد نظر خودشان که در کتابخانه وجود داشته را انتخاب کردند و در حدود ۲ سال گذشته طی مراسمی در همین کتابخانه مرکزی پارک‌شهر از نویسندگان آثار برتر تقدیر به عمل آمد. اما این موضوع را نیز نتوانستیم آنگونه که باید در رسانه مطرح کنیم.

راه‌اندازی محافل ادبی در نهاد به دلیل تعطیلی حلقه‌های شعر در استانها

وی درباره تنوع برنامه‌های اجرا شده از سوی نهاد گفت: ما برنامه های مختلف و متنوعی در کتابخانه‌های عمومی برگزار کرده‌ایم و محافل ادبی ما برنامه‌های متنوعی از شب‌های شعر و حتی لیگ مشاعره را برگزار کرده‌اند. در میان مجموعه‌ای از اتفاقات ادبی رخ داده، برنامه‌هایی نیز در حوزه مادران شهدا، فرهنگ ایثار و شهادت برگزار شده تا فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر لزوم تقویت کتاب‌هایی که در مورد مادران شهدا منتشر شده را اجابت کنیم.

رمضانی گفت: همچنین اگر محافل ادبی در نهاد فعال شد، به دلیل تعطیلی حلقه‌های شعر در استانها بود. ما در نهاد این فضا را رونق و شکل دادیم و محافل ادبی در کتابخانه‌های عمومی در استان‌های مختلف ایجاد شد. به قدری کارِ انجام نشده در کشور وجود دارد که جایی برای موازی‌کاری نیست. ضمن اینکه منطقی نیست که وقتی ما کاری را به جایی رسانده‌ایم و حالا آن را رها کنیم.

رویکرد نهاد برای تأمین منابع از ناشران معتبر

دبیرکل نهاد درباره منابع کتابخانه‌های عمومی نیز گفت: درباره کتاب‌های کپی شده صحبت شد. اساساً ما با ناشران طرف هستیم و بسیار اصرار داریم که آثار ناشران معتبر را در کتابخانه‌ها در دسترس عموم قرار دهیم. در نرم‌افزار سامان نهاد، مشخص است که در هر کتابخانه چند جلد از هر کتاب وجود دارد و اگر در مواردی تعدادی جلد از چنین کتاب‌هایی دیده شده، ناشی از اهدای کتاب توسط عموم مردم به کتابخانه بوده است. دیده می‌شود که برخی افراد با ثبت یک انتشارات اثر یک ناشر دیگر را بدون اجازه به چاپ رسانده و با قیمت چند برابر به فروش می‌رسانند. اما اساساً در کتابخانه‌های عمومی به اینگونه ناشران بها نمی‌دهیم.

وی با اشاره به لزوم توجه به کودکان و نوجوانان در بحث ترویج کتابخوانی تأکید کرد: اگر بخواهیم در حوزه کتاب و کتابخوانی کار کنیم، هیچ گریزی نیست که از حوزه کودک و نوجوان شروع کنیم. بچه‌ها زمانی که تحت آموزش خانواده هستند، نسبت به زمانی که زیر نظر آموزش و پرورش قرار می‌گیرند، افراد کتابخوان‌تری هستند. ضمن اینکه آموزش و پرورش باید این فضا را برای تقویت کتابخوانی بچه‌ها در اختیار قرار ‌دهد. من این موضوع را بارها در فرصت‌های مختلف گفته‌ام، اما رسانه این موضوع را پیگیری نکرده است.

ضرورت اطلاع‌رسانی اتفاقات نهاد توسط رسانه‌ها

وی درباره لزوم تعامل بیشتر نهاد و رسانه گفت: ما در تعامل با رسانه به نقطه ارسال و انعکاس خبر آن هم در حد انتصابات و برنامه‌های شکلی رسیده‌ایم و اساساً به مطالبه منسجم و هدفمند در مفاهیم و مسائلی که می‌توان از کتابخانه عمومی طلب کرد، نرسیده‌ایم. باید اتفاقاتی که در نهاد رخ می‌دهد، به جدیت اطلاع‌رسانی شود. از روابط عمومی نهاد نیز خواسته‌ام که مسئولیت برجسته‌سازی شخص رئیس سازمان و افراد را برعهده نداشته باشند، چراکه بنده احتیاجی به این موضوعات ندارم، اما فعالیت‌ها باید به دقت منعکس شود.

جشنواره «کتاب‌خوان و رسانه» فرصتی برای شکل‌گیری فضای تعامل با رسانه‌ها

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: ما نخستین دوره جشنواره کتاب‌خوان و رسانه را در نهاد برگزار کردیم که فرصتی برای شکل‌گیری فضای تعامل و هم‌افزایی با رسانه‌ها بود. در همین جلسه خبر برگزاری دومین دوره این جشنواره را نیز اعلام می‌کنم تا با مشارکت خوب اهالی رسانه به گرم شدن فعالیت‌های این حوزه کمک کنیم. بنده آماده همکاری و تعامل با رسانه‌ها خواهم بود و سایر معاونان و مدیران نهاد را نیز به این موضوع ترغیب می‌کنم.

گفتنی است در این نشست سحر قناعتی از خبرگزاری صداوسیما، علیرضا نوری از رادیو فرهنگ، آیدین پورخامنه از خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، ندا ولی‌پور از خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، نفیسه خلیلی از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدرضا اسماعیلی از خبرگزاری فارس، سمیرا شاه‌قلی از خبرگزاری تسنیم، عباس کریمی از خبرگزاری قرآن (ایکنا)، میثم رشیدی مهرآبادی از پایگاه خبری مشرق، ولی منصوریان از خبرگزاری دفاع مقدس، زینب سنگی از باشگاه خبرنگاران جوان، سیدمرتضی حسینی از خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی (آنا)، امیرحسین اشرفی از خبرگزاری پانا، هانیه کمری از خبرگزاری دانشجو، فاطمه میرزاجعفری از خبرگزاری مهر، آرش فهیم از روزنامه کیهان، مجید پروکار از روزنامه جمهوری اسلامی، مرضیه کیان از روزنامه صبح نو، مهدی موسوی‌تبار از روزنامه فرهیختگان، یاسر نوروزی از روزنامه هفت صبح، نغمه دانش آشتیانی از خبرگزاری صبا و رضا معطریان از روزنامه ایران حضور داشتند و در سخنانی به بیان نظرات و دغدغه‌های خود در حوزه کتابخانه‌های عمومی پرداختند.